Gmina Żelechów

Przewodnik

Atrakcje Gminy Żelechów

1. Żelechów – neobarokowy kościół pw. Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny wybudowany w końcu XVII w., przebudowany w 1892 r.

Budowa kościoła została rozpoczęta w 1692 r., kiedy spłonęła poprzednia świątynia. W późniejszych latach budynek był wielokrotnie przebudowywany, a swój obecny wygląd przybrał po rozbudowie w latach 1889-1894, którą wykonano według projektu Karola Kozłowskiego. Wtedy dobudowano nawy boczne i wieże. W 1900 r. konsekracji kościoła dokonał bp lubelski Franciszek Jaczewski.

Barokowa fasada świątyni z dwiema wieżami jest zdobiona. W niszy nad wejściem znajduje się figura Matki Bożej Niepokalanej, która wcześniej była elementem ołtarza głównego. W pozostałych wnękach umieszczono figury świętych Piotra i Pawła, a także Chrystusa Pana i Mojżesza. Na jednej z wież znajduje się zegar z pocz. XX w.

Wnętrze urządzone jest w stylu barokowym. Ołtarz główny jest dziełem żelechowskich stolarzy: Stanisława Kiliszka, Karola Chabrowskiego i Józefa Zubrzyckiego.

Polichromie na sklepieniu prezbiterium w 1896 r. wykonał Czesław Czarnocki z Warszawy, a w 1899 r. Stanisław Kotter z Żelechowa pomalował świątynię.

W żelechowskim kościele znajduje się wiele pamiątkowych tablic. Są one poświęcone znanym mieszkańcom Żelechowa: Romualdowi Trauguttowi, Joachimowi Lelewelowi i Ignacemu Wyssogocie Zakrzewskiemu, także fundatorom kościoła: Stanisławowi Linkhauzowi, Stanisławowi Mateuszowi Rzewuskiemu oraz Wacławowi Rzewuskiemu. Inne tablice upamiętniają żołnierzy AK Rejonu 2 Żelechów oraz wszystkich parafian żelechowskich, którzy polegli za wiarę i ojczyznę podczas II wojny światowej.

2. Żelechów – barokowy kościół z 1741 r. pw. św. Stanisława

Niewielka świątynia powstała z inicjatywy Wacława Rzewuskiego. Początkowo nie wchodziła w skład żelechowskiej parafii, stanowiąc osobną prebendę. Dopiero w 1812 r. stała się kościołem filialnym tej parafii.

Wielokrotne remonty prawie nie zmieniły wyglądu kościoła, który jest najstarszym budynkiem w Żelechowie. Jego wymiary wynoszą 16 x 10 m. Z bryły budynku wyróżnia się prezbiterium, które jest wyższe niż nawa.

Wnętrze urządzone jest w stylu barokowym. XVIII-wieczny ołtarz główny pochodzi z kościoła w Borowiu. Do cennych zabytków należą krucyfiksy z XVII i XVIII w. oraz sześć drewnianych lichtarzy z XVIII w. Z XIX w. pochodzi ambona, konfesjonał, a także obrazy św. Mikołaja Biskupa i św. Józefa Rzemieślnika.

3. Żelechów – rynek z ratuszem z końca XVIII w.

Żelechowski rynek należy do największych tego typu obiektów Europie, mając boki o długości 114 m. Został wykonany z inicjatywy Ignacego Wyssogoty Zakrzewskiego, który rozpoczął przebudowę miasta. Rynek obecnie jest odrestaurowany.

W centralnej części rynku stoi klasycystyczny ratusz z sukiennicami. Budynek powstał w końcu XVIII w., ale w późniejszych latach był przebudowywany. Na pocz. XX w. od strony wschodniej dobudowano skarpy w celu wzmocnienia konstrukcji.

Piętrowy ratusz powstał na planie kwadratu z dziedzińcem pośrodku. Parter miał służyć celom publicznym, a na piętrze umieszczono mieszkania. Budynek został zaplanowany jako integralna część rynku miejskiego. W 2016 r. ratusz został gruntownie przebudowany, stając się wizytówką Żelechowa.

4. Żelechów – remiza strażacka z 1923 r.

Murowana remiza została wzniesiona w 1923 r. dzięki staraniom społeczności lokalnej i władz miejskich z burmistrzem Janem Kaliszkiem na czele. Budynek był kilkukrotnie odnawiany. W 2006 r. odnowiono elewację, a na wieży zainstalowano zegar, który bije co pół godziny i wygrywa hejnał o godz. 12.00.

5. Żelechów – zespół pałacowo-parkowy z XVIII w.

Budowę pałacu rozpoczęto w 1762 r., ale ukończono ją dopiero w 1794 r. Obecnego kształtu nabrał on w 1838 r., kiedy na zlecenie Jana Ordęgi dokonano przebudowy pałacu. W 1852 r. w pałacu odbyło się wesele Romualda Traugutta i Anny Pikiel. W późniejszych latach ulegał on zniszczeniu, ale ostatnia renowacja przywróciła mu świetność.

Klasycystyczny pałac jest parterowy, z piętrową częścią środkową, czterokolumnowy portyk przed wejściem wspiera balkon.

W otoczeniu pałacu częściowo zachował się park w stylu angielskim. Znajdują się w nim okazy starodrzewu oraz dwa stawy.

6. Żelechów – pomnik Romualda Traugutta, dyktatora powstania styczniowego, mieszkańca Żelechowa

Ustawione na cokole popiersie Romualda Traugutta zostało ufundowane przez mieszkańców ziemi żelechowskiej w 150. rocznicę jego śmierci. Na cokole znajduje się informacja, że Romuald Traugutt w latach 1845-1853 był mieszkańcem Żelechowa.

7. Żelechów – pomnik Ludwika Pudły, przedwojennego burmistrza Żelechowa, zamordowanego przez Gestapo w 1942 r.

Pomnik ma formę głazu z tablicą, na której widnieje wizerunek Ludwika Pudły oraz informacja na temat jego działalności.

8. Żelechów – cmentarz parafialny z klasycystyczną kaplicą grobową rodziny Ordęgów z 1852 r.

Na cmentarzu parafialnym w Żelechowie, który powstał w 1800 r., znajduje się wiele zabytkowych nagrobków. Jednym z pierwszych pochowanych był Ignacy Wyssogota Zakrzewski – pierwszy prezydent Warszawy i właściciel Żelechowa.

Kaplica rodziny Ordęgów powstała z inicjatywy Jana Ordęgi. Budynek na planie prostokąta zwieńczony jest trójkątnym szczytem z tympanonem, w którym znajduje się Łodzia – herb Ordęgów.

9. Żelechów – kapliczka św. Jana Nepomucena z pocz. XIX w.

Słupowa kapliczka stoi na rogu ulic Długiej i Chłopickiego. Jest murowana, przykryta dachówką. Figurka świętego z tego samego okresu znajduje się pod daszkiem.

10. Żelechów – figura Serca Pana Jezusa z 1925 r.

Ustawiona na murowanym z polnych kamieni cokole Figura Pana Jezusa została ufundowana przez parafian żelechowskich z okazji poświęcenia parafii Sercu Pana Jezusa w 1925 r.

11. Żelechów – pomnik Konstytucji 3 Maja z 1921 r.

Prosty pomnik w formie głazu z tablicą został ufundowany przez radę miejską Żelechowa 20 marca 1921 r. na pamiątkę uchwalenia Konstytucji 3 Maja w 1791 r.

Pomnik znajduje się u zbiegu ul. Kościuszki i al. Wojska Polskiego.

12. Żelechów – drewniany dworek z I poł. XIX w.

Drewniany dworek jest parterowy, wybudowany na planie prostokąta. Od frontu posiada ganek wsparty na toskańskich kolumnach. Budynek w 1930 i 1960 r. był przebudowywany. W budynku mieściła się ochronka prowadzona przez siostry zakonne.

13. Piastów – drewniana kaplica z 1905 r. pw. Matki Matki Boskiej Częstochowskiej

Kaplica była pierwotnie zborem ewangelickim, który powstał z inicjatywy zamieszkujących Piastów osadników niemieckich. W 1946 r. kaplica stała się własnością żelechowskiej parafii. Budynek został też powiększony dla potrzeb wiernych.

Kaplica o konstrukcji ramowej została wybudowana na planie prostokąta. Posiada dwie zakrystie po bokach.