Przewodnik
Gmina Celestynów
Gmina Celestynów położona jest w odległości ok. 40 km od Warszawy. Ponad 60% jej obszaru zajmują lasy, które w przeważającej części należą do Mazowieckiego Parku Krajobrazowego.
W skład gminy wchodzi 15 sołectw. Powierzchnia wynosi 88,92 km kw, co stanowi 14,46% powierzchni powiatu otwockiego.
Według danych z połowy 2018 r. gminę Celestynów zamieszkuje 11 685 osób, w tym 5 669 mężczyzn i 6 016 kobiet.
Na terenie gminy Celestynów funkcjonuje kilka stadnin konnych, m.in. w Dąbrówce, Glinie, Podbieli i Ponurzycy. Mieszka tutaj także kilkudziesięciu posiadaczy koni wierzchowych.
Nadleśnictwo Celestynów, wychodząc naprzeciw potrzebom, wyznaczyło 77 km szlaków przeznaczonych do jazdy konnej. Trasa każdego z nich oznaczona jest białym polem z pomarańczową kropką. Szlaki poprowadzono po najładniejszych fragmentach leśnictw Torfy, Celestynów, Czarci Dół i Sobienie.
Atrakcje Gminy Celestynów
1. Celestynów – kościół parafialny z 1932 r. pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny – obok świątyni znajduje plenerowa droga krzyżowa z XXI w., a także kapliczka z figurą św. Krzysztofa.
Parafia w Celestynowie została erygowana dekretem kardynała Aleksandra Kakowskiego w 1929 r. z części parafii Kołbiel. Budowę murowanej, jednonawowej świątyni według projektu Tadeusza Szanjora rozpoczęto w 1930 r., a uroczystej konsekracji dokonał 30 X 1932 r. bp Stanisław Gall. W środku znajduje się ołtarz główny z 1936 r. projektu Piotra Razego z obrazem Wniebowziętej NMP autorstwa paulina, o. Jana Jędrzejczaka. Swój obecny kształt kościół otrzymał w 1977 r., kiedy otynkowano jego fasadę. W 1966 r. prymas Stefan Wyszyński poświęcił trzy dzwony o imionach: Maryja, Józef i Andrzej Bobola, które zawisły w kościelnej wieży, a w 1968 roku zamontowano 14-głosowe organy. W jednym z bocznych ołtarzy znajduje się obraz Najświętszego Serca Pana Jezusa autorstwa ks. Mariana Dębowskiego, miejscowego proboszcza w latach 1946-1966 i malarza. W kruchcie kościoła jest tablica upamiętniająca harcerzy z drużyn Szarych Szeregów działających na terenie gminy Celestynów w latach 1942-1944.
2. Celestynów – położony przy kościele parafialnym pomnik z 1928 r. upamiętniający 10-lecie odzyskania przez Polskę niepodległości. Najstarszy z celestynowskich pomników.
Inicjatorem budowy pomnika był Stefan Jankowski. W czasie okupacji niemieckiej, w 1944 r. Aleksander Rękas, harcerz celestynowskiej grupy Szarych Szeregów namalował na pomniku symbol Polski Walczącej – kotwicę, co upamiętnia tablica odsłonięta w 2015 r. Sam namalowany symbol przetrwał do końca XX wieku, kiedy pomnik został gruntownie odnowiony i przesunięty w inne miejsce.
3. Celestynów – pomnik z 1946 r. poświęcony ofiarom II wojny światowej i okupacji hitlerowskiej. Ufundowany przez społeczność Celestynowa.
Pomnik położony jest przy ul. Otwockiej, naprzeciwko kościoła parafialnego. Postument w postaci krzyża z rozpiętą flagą narodową i orłem upamiętnia ofiary z różnych okresów II wojny światowej. Pierwszy wpis upamiętnia ofiary bombardowania okolic dworca PKP w Celestynowie dnia 1 IX 1939 r. Drugi przypomina rozstrzelanie 18 mężczyzn, pracowników cegielni dnia 30 XII 1939 r. Stało się to w odwecie za napaść na dom niemieckiej rodziny Zommerów. Trzeci wpis upamiętnia datę 11 II 1944 r., kiedy w odwecie za zamach na generała Franza Kutscherę rozstrzelano 8 osób. Ostatni wpis upamiętnia wszystkich mieszkańców Celestynowa i okolic, którzy zostali zamordowani indywidualnie w różnych okresach wojny.
4. Celestynów – ceglany komin z 1928 r., pozostałość po dawnej cegielni.
Cegielnia w Celestynowie w folwarku Radzin powstała ok. 1850 r. Początkowo produkowała cegły tylko na potrzeby folwarku, ale później zaczęli kupować je okoliczni mieszkańcy. Cegielnia intensywnie rozwijała się do początku II wojny światowej, czego przykładem jest komin wybudowany w 1928 r. Obok fabryki istniały też baraki dla pracowników. Cegielnia przestała działać już w 1939 r., kiedy w odwecie za napad na dom niemieckiej rodziny okupanci zamordowali w pobliskim lesie 18 pracowników. Od tamtej pory budynki dawnej cegielni niszczały. Dziś pozostał tylko komin otoczony drzewami.
5. Celestynów – pomnik z 2001 r. upamiętniający akcję wysadzenia niemieckiego pociągu w nocy z 11 na 12 grudnia 1943 r. przez oddział AK.
Kamień znajduje się w okolicach przejazdu kolejowego między Celestynowem a Starą Wsią. Został odsłonięty 12 XII 2001 r. w 62 rocznicę akcji. Na pomniku widnieje napis, iż w czasie akcji, którą dowodził por. Józef Czuma ps. Skryty, oddział Kedywu Okręgu Warszawskiego AK wykoleił pociąg relacji Berlin – Kowel. Przewoził on żołnierzy niemieckich, spośród których około 120 zginęło. Wśród żołnierzy AK czterech zostało rannych, a zginął Jan Kuczyński ps. Rawicz. Ciężko ranny został Kazimierz Drozdowski ps. Mruk, który zginął zakatowany przez Gestapo, dochowując tajemnicy.
6. Celestynów – tablica upamiętniająca ppor. Stanisława Kotorowicza ps. Kron i ppr. Włodzimierza Stysłę ps. Jan II, którzy zginęli 20 V 1943 r. podczas akcji odbicia więźniów.
Akcję, która miała miejsce w nocy z 19 na 20 maja 1943 r., przeprowadził oddział Kedywu Komendy Głównej AK „Motor 30″. Dowodził Mieczysław Kurkowski ps. Mietek, a jego zastępcą był Tadeusz Zawadzki ps. Zośka.
W pociągu, który wjechał na stację po północy, obok więźniów znajdowało się także kilku żołnierzy Wehrmachtu. W czasie walki zginęło kilku żandarmów, a także dwóch żołnierzy AK: por. Stanisław Kotorowicz ps. Kron oraz por. Włodzimierz Stysło ps. Jan II. Akcję opisał Aleksander Kamiński w książce „Kamienie na szaniec”. W 1974 r. społeczeństwo Celestynowa ufundowało pomnik, który upamiętnia te wydarzenia.
7. Celestynów – pomnik upamiętniający Akcję pod Celestynowem z 20 V 1943 r., w czasie której żołnierze AK odbili 49 więźniów transportowanych koleją do KL Auschwitz.
8. Celestynów – pomnik z 2004 r. upamiętniający ofiary bombardowania z dnia 1 IX 1939 r.
Pomnik znajduje się przy placu im. por. Stanisława Kotorowicza ps. „Kron” i ppor. Włodzimierza Stysły ps. „Jan II”. Koszt jego budowy poniosła Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, a wykonania podjęli się harcerze hufca ZHP w Celestynowie.
Pomnik upamiętnia ofiary bombardowania z dnia 1 IX 1939 r., do którego doszło ok. godz. 17.00 w okolicach dworca kolejowego w Celestynowie. Na postumencie wypisane są nazwiska wszystkich ofiar.
9. Celestynów – drewniany dworzec kolejowy z 1900 r. Obiekt do dnia dzisiejszego służy podróżującym koleją.
Dworzec obsługuje stację znajdującą się na trasie kolei nadwiślańskiej z Warszawy Wschodniej do Dorohuska. Powstał w okresie największego rozkwitu Kolei Nadwiślańskiej, która łączyła Kowel z granicą Prus Wschodnich. Na parterze dworca znajduje się kasa biletowa i poczekalnia. Pomieszczenia na piętrze dawniej przeznaczone były dla pracowników kolei, a od 2009 r. wykorzystywane są jako mieszkania komunalne. Dworzec jest jednym z nielicznych w skali kraju dworców drewnianych, które zachowały się w oryginalnej postaci i są wykorzystywane do dnia dzisiejszego. Na trasie dawnej Kolei Nadwiślańskiej jest jednym z dwóch takich obiektów.
10. Celestynów – centrum Edukacji Leśnej. Otwarty w 2009 r. kompleks jest jednym z największych w Polsce leśnych ośrodków edukacyjnych.
W budynku Centrum Edukacji Leśnej znajduje się kilka sal zajęciowych, w których przeprowadzane są wykłady i lekcje multimedialne. Umieszczono tam także ekspozycje na temat leśnej flory i fauny. Centrum Edukacji Leśnej zarządzane jest przez Nadleśnictwo Celestynów. Jest ono kompleksem kilku obiektów edukacyjnych. W budynku głównym prowadzone są zajęcia z edukacji przyrodniczo-leśnej. Multimedialna ekspozycja przedstawia fragment lasu z jej naturalnymi mieszkańcami, w sali wykładowej znajduje się rzutnik, ekran i mikroskopy biologiczne, w sali edukacyjnej umieszczono makietę „Cykl Życia Lasu”, ekspozycję budek lęgowych i nasion drzew i krzewów, w sali dotyczącej budowy lasu jest ściana magnetyczna, galeria ptaków i monolity glebowe. Dzięki zgromadzeniu specjalistycznego sprzętu CEL jest przygotowane do prowadzenia zajęć terenowych. W okolicy powstało arboretum, łąka kwietna, pole namiotowe, plac zabaw, boisko do siatkówki i badmintona, sztuczne żeremie bobrowe.
Na terenie Centrum Edukacji Leśnej znajduje się pomnik upamiętniający pracowników Lasów Państwowych i ich rodziny, którzy zginęli w wyniku represji sowieckich.
Pomnik stanowi granitowy kamień z wizerunkiem Batki Bożej Katyńskiej i napisem „Golgota leśników polskich i ich rodzin pomordowanych na wschodzie w latach 1939-1948” oraz urna z ziemią przywiezioną z Katynia. Obok kamienia znajduje się drewniany krzyż, trzy głazy z napisami: Katyń, Kresy, Sybir oraz 100 dębów i słupki z nazwiskami pomordowanych.
11. Celestynów – drewniana willa z 1905 r. wraz z otaczającą ją zielenią leśną.
Budynek wykonany z drewna w konstrukcji mieszanej wieńcowej z łątkami przy otworach. Posadowiony na fundamentach z łupanego kamienia granitowego. Willa ma formę wydłużonego prostokąta z symetrycznymi gankami po obydwu stronach budynku. Przykryta jest dwuspadowym dachem. Elewacja przykryta jest dekoracyjnie układanymi deskami.
12. Celestynów – dwór Radzin z 1875 r. wraz z przyległym parkiem. Najstarszy budynek Celestynowa.
Położony przy ul. Otwockiej 18 dwór wzniesiono w latach 1872-1875 dla Celestyna Polakiewicza w miejscu dawnego dworu drewnianego rodziny Radzińskich. Budynek w typie podmiejskiej willi powstał na planie zbliżonym do kwadratu. Wejście poprzedzone jest czterokolumnowym gankiem, nad którym znajduje się balkon. W czasie okupacji hitlerowskiej dwór był miejscem spotkań żołnierzy AK i Szarych Szeregów, także kompletów tajnego nauczania. Po wojnie znajdował się tutaj internat dla uczennic liceum i szkoła podstawowa. Zaniedbany dwór w 1975 r. trafił w ręce prywatne. Budynek został gruntownie odrestaurowany z zachowaniem jego pierwotnego charakteru. W skład dworskiego kompleksu wchodzi też dobrze zachowany park z aleją dębów i wieloma drzewnymi pomnikami przyrody. Obecnie w budynku organizowanie są różnego rodzaju imprezy.
13. Celestynów – kamienny krzyż z 1882 r. upamiętniający tragiczną śmierć trzyletniej córki hrabiego Józefa Zamoyskiego, Marii Pelagii.
Postument położony jest przy drodze z Celestynowa do Gózdu. Krzyż z piaskowca ustawiono na kamiennym cokole i na schodkowym postumencie z cegieł. Wykuto na nim napis „D. 24 MAJA 1882 R.”. Postument został ustawiony w 1882 r., kilka dni po nieszczęśliwym wypadku, w którym trzyletnia Maria Pelagia Zamoyska została ukąszona przez żmiję. Jej grób można znaleźć na cmentarzu w Kołbieli, w grobowcu rodziny Zamoyskich. Widnieją tam daty życia dziewczynki: 17 II 1879 – 24 V 1882.
14. Pogorzel – odsłonięty w 1960 r. pomnik upamiętniający żołnierzy ruchu oporu, którzy w czasie okupacji hitlerowskiej przeprowadzali działania dywersyjne na trasie kolejowej Otwock – Pogorzel – Pilawa.
Pomnik stoi w okolicy przejazdu kolejowego w Pogorzeli, na skraju lasu. Murowany cokół zwieńczony jest przymocowaną do kolejowej szyny kotwicą – symbolem Polski Walczącej. Fundatorem pomnika jest społeczność powiatu otwockiego. W 2002 r. dołączono do niego drugą, marmurową tablicę, na której wyszczególniono akcje podejmowane przez żołnierzy AK w latach 1943-1944.
15. Ponurzyca – drewniany budynek poszkolny z pierwszej połowy XX w. Architekturą nawiązuje do stylu otwockiego.
Budynek dawnej szkoły w Ponurzycy znajduje się na skraju lasu w części wsi nazywanej Rynek. Został wybudowany w czynie społecznym na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych XX w. Funkcję oświatową pełnił do połowy lat ’90 XX w.
Pełni rolę centrum kulturalnego wsi. W jego otoczeniu powstał plac zabaw, a sam budynek jest systematycznie remontowany.
16. Regut – nadrzewna kapliczka ze sceną Ukrzyżowania. Jest to jedyna zachowana na terenie gminy Celestynów nadrzewna kapliczka autorstwa Józefa Soboty.
Szafkowa kapliczka przymocowana jest do kasztanowca stojącego przy ul. Turystycznej w Regucie. Została wykonana przez mieszkańca Reguta, Józefa Sobotę (1884-1974). W wieku 78 lat zaczął on rzeźbić kapliczki, wierząc, że w ten sposób odzyska władzę w nogach, utraconą w wyniku wypadku. Wykonał kilka przydrożnych kapliczek, ale tylko jedna jest na swoim pierwotnym miejscu. Pozostałe znajdują się w muzeach w Krakowie i Toruniu, a także w rękach prywatnych właścicieli. Obecnie artysta z Reguta uważany jest za jednego z najwybitniejszych rzeźbiarzy ludowych.
17. Regut – Żółwi Staw i Żółwia Góra, których nazwa pochodzi od występujących tutaj dawniej żółwi błotnych.
Żółwi Staw i Żółwia Góra położone są w otoczeniu sosnowego boru przy drodze z Reguta do Ponurzycy. Okolica została w ostatnim czasie zmodernizowana, by lepiej służyć turystom, którzy poruszają się popularnymi szlakami pieszym od stacji kolejowej Zabieżki lub Celestynowa.
18. Dąbrówka – dębowa kapliczka z figurką Chrystusa frasobliwego z 2013 r. autorstwa Wiktora Piaseckiego.
Kapliczka położona jest przy drodze z Dąbrówki do Karczewa. W swojej podstawowej formie została wyrzeźbiona z jednego pnia dębu. Kapliczka powstała z inicjatywy mieszkańców Dąbrówki, którzy chcieli w ten sposób pozostawić następnym pokoleniom znak swojej wiary i podziękować za łaski otrzymane od Boga. Jej autorem jest mieszkaniec Dąbrówki, Wiktor Piasecki. Przed kapliczką położono kamień z napisem „2013 mieszkańcy Dąbrówki w Roku Wiary”.
19. Goździkowe Bagno – ścieżka przyrodniczo-edukacyjna „Goździkowe Bagno” położona w kompleksie Centrum Edukacji Leśnej. Drewniana kładka umożliwia przejście nad śródleśnym torfowiskiem.
Teren „Goździkowego Bagna” od początku XX w. wykorzystywany był przez okolicznych mieszkańców jako źródło torfu na opał. Torfowisko zostało wówczas częściowo zniszczone, ale po zaprzestaniu wydobycia wraca do swojej pierwotnej postaci. Na terenie kompleksu można natknąć się na rosiczkę okrągłolistną, borówkę bagienną, żurawinę, bagno zwyczajne, wełniankę pochwowatą, traszkę zwyczajną, zaskrońca, żurawia, sowę uszatą, puszczyka czy łosia. Dlatego ścieżka jest stałym elementem zajęć edukacyjnych dla dzieci. W jej pobliżu znajduje się także ścieżka zdrowia z kilkunastoma urządzeniami służącymi do ćwiczeń.
20. Bagno Całowanie – unikalny kompleks torfowisk niskich o powierzchni 1200 ha. Ostoja zagrożonych gatunków zwierząt i siedlisko cennej flory.
Bagno Całowanie jest jednym z największych torfowisk na Mazowszu. Objęte programem Natura 2000 rozciąga się przy zachodniej granicy Podbieli. Znajduje się na granicy czterech gminy – Celestynów, Karczew, Osieck i Sobienie Jeziory. Na jego terenie umiejscowiona jest wieża widokowa, z której można podziwiać unikatowe widoki. Ścieżka przyrodnicza „13 błota stóp” ciągnie się na odcinku 4,6 km, a niektóre jej odcinki nie są dostępne przez cały rok. Na terenie kompleksy znajdują się stawy hodowlane, a także łańcuch wydm z największą, Pękatką.
Bagno Całowanie jest ważną ostoją ptaków. Stwierdzono ok. 145 gatunków, wśród których są m.in. kuliki wielkie, błotniaki lądowe, sowy błotne, orliki krzykliwe, błotniaki zbożowe. Wśród innych zwierząt występują tutaj łosie, a także okazy rzęsorków rzecznych – jedynych jadowitych ssaków w Polsce.
Na terenie Bagna Całowanie występuje 600 gatunków roślin naczyniowych. 28 spośród nich podlega prawnej ochronie, a 5 wpisano na „Czerwoną Listę Roślin”. Są to: brzoza niska, kasaciec syberyjski, goździk pyszny, goryczka wąskolistna oraz salwinia pływająca.
21. Bagno Bocianowskie – Rezerwat przyrody Bagno Bocianowskie. Chroni zbiorowiska leśne na terenach wydmowych i torfowiskowych.
Rezerwat został powołany 12 X 1982 r. Zajmuje powierzchnię 68,93 ha. Występują w nim bory sosnowe: świeże, wilgotne, mieszane, bagienne ze stanowiskami roślinności bagiennej i torfowiskowej. Zbiorniki wodne są pozostałością po eksploatacji torfu. Rośnie tu m.in. rosiczka okrągłolistna, bagno zwyczajne, modrzewnica zwyczajna i borówka bagienna. Rezerwat jest ostoją zwierzyny, m.in. łosi, dzików, saren, lisów oraz wielu gatunków ptaków chronionych, w tym żurawia.
22. Grądy Celestynowskie – Rezerwat przyrody Grądy Celestynowskie. Chroni dobrze zachowany fragmentu grądu ze stanowiskami rzadkich i chronionych roślin.
Rezerwat został powołany 19 II 1987 r. Zajmuje powierzchnię 8,35 ha. W drzewostanie rezerwatu Grądy Celestynowskie występuje: dąb szypułkowy, brzoza, osika, lipa drobnolistna, grab. W charakterystycznym dla grądów runie występuje m.in. kopytnik, turówka leśna, groszek czerniejący i turzyca drżączkowata.
23. Zielony Punkt Kontrolny – w 2017 roku gmina Celestynów dołączyła do projektu , którego celem jest zachęcanie do rekreacyjnego lub sportowego przebycia z mapą w ręku trasy wyznaczonej w terenie punktami kontrolnymi.
Na terenie gminy Celestynów zlokalizowane są 4 punkty startowe i 108 punktów kontrolnych w ramach projektu Zielony Punkt Kontrolny. Wraz z innymi położonymi na terenie powiatu otwockiego stanowią one bazę do uprawiania geocachingu, questingu, orienteeringu, czyli orientacji w terenie i poszukiwania określonych punktów.
Trasy o różnej trudności i długości można pokonywać pieszo, rowerem albo na nartach. Wszystkie mapy charakteryzują się dużą ilością szczegółów, zawierają drogi i ścieżki. Można je pobrać z dedykowanej strony internetowej. Projekt powstał przy współpracy Nadleśnictwa Celestynów, Gminy Karczew, Miasta Otwock oraz klubu sportowego OK! Sport.
24. Mazowiecki Park Krajobrazowy im. Czesława Łaszka. Powstały w celu ochrony lasów i najcenniejszych przyrodniczo obszarów po wschodniej stronie Wisły.
MPK został utworzony w 1987 r. i wraz z Kampinoskim Parkiem Narodowym i Chojnowskim Parkiem Krajobrazowym tworzy system Zielonego Pierścienia Warszawy. Zajmuje obszar prawie 16 tys. ha, dzieląc się na dwie części, które przedziela zabudowany obszar Otwocka i dolina rzeki Świder. MPK w zdecydowanej większości leży na obszarze gmin i miast powiatu otwockiego: Józefów, Otwock, Wiązowna, Karczew, Celestynów, Kołbiel, Osieck i Sobienie-Jeziory. Obejmuje także fragmenty warszawskich dzielnic: Wawer i Wesoła oraz gminy Pilawa w powiecie garwolińskim. W dawnych latach tereny te wchodziły w skład ogromnego kompleksu leśnego zwanego Puszczą Osiecką. Dziś lasy zajmują ok. 76% powierzchni MPK.
Do najcenniejszych siedlisk leśnych należą lasy łęgowe, olsy, bory bagienne wraz z towarzyszącymi im torfowiskami wysokimi i przejściowymi. W MPK stwierdzono występowanie 210 gatunków zwierząt chronionych, w tym 18 gatunków zagrożonych w skali światowej.
25. Regut – Rezerwat przyrody Żurawinowe Bagno. Chroni torfowisko przejściowe i otaczające je bory bagienne i wilgotne.
Rezerwat położony jest we wsi Regut, niedaleko szosy łączącej Mińsk Mazowiecki i Górę Kalwarię. Został utworzony w 1994 r. na obszarze 2,33 ha. Leży w środkowej części Mazowieckiego Parku Krajobrazowego.
26. Zabieżki – rezerwat przyrody Czarci Dół. Chroni torfowisko wysokie, porośnięte karłowatymi sosenkami oraz bór bagienny.
Rezerwat powstał w 1983 r. na powierzchni 8,75 ha.
Występuje w nim typowa dla torfowisk roślinność, a wśród zwierząt spotkać można łosie oraz różna gatunki płazów i gadów.
27. Ścieżka dydaktyczna – Celestynowski Szlak Polskiego Państwa Podziemnego.
Celestynowski Szlak Polskiego Państwa Podziemnego to przedsięwzięcie zrealizowane przez Fundację „Nauka – Sport – Rekreacja” i współfinansowane przez gminę Celestynów w ramach realizacji zadania publicznego pn. „Kultura, sztuka, ochrona dóbr kultury i dziedzictwa narodowego”. Przy realizacji zadania Fundacja współpracowała z Nadleśnictwem Celestynów, Celestynowskim Towarzystwem Kulturalnym oraz parafią pw. WNMP w Celestynowie. Szlak został udostępniony w 2015 r.
Na Celestynowski Szlak Polskiego Państwa Podziemnego składa się 10 przystanków zlokalizowanych przy miejscach związanych z lokalną historią II wojny światowej, a jego długość wynosi ok. 4 km. Ścieżka zaczyna się przy Zespole Szkół w Celestynowie, przebiega przez miejsca pamięci na terenie Celestynowa i kończy się przy stacji kolejowej.
28. Szlak Fortyfikacji Przedmościa Warszawa 1915-1944 jest projektem, który ma na celu popularyzację wiedzy o systemie fortyfikacji obronnych, którego pozostałości ciągną się od Ryni nad Narwią, przez Zielonkę, Starą Miłosnę, Wiązownę, Józefów aż do Wisły.
Początki Przedmościa Warszawa (niem. Brückenkopf Warschau) sięgają 1915 r., kiedy Niemcy po zdobyciu Warszawy postanowili ufortyfikować jej wschodnią flankę. Fortyfikacje zostały użyte następnie w czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r. W latach II wojny światowej zostały ponownie rozbudowane i wykorzystane przez Niemców. Fortyfikacje Przedmościa Warszawa są przykładem budownictwa obronnego z I poł. XX w.
Cztery pierwsze tablice szlaku zostały ufundowane przez powiat otwocki w grudniu 2016 r. Stanęły na Dąbrowieckiej Górze, Górze Sobotów, w Góraszce i Zagórzu, czyli na pograniczu gmin Celestynów i Karczew oraz w gminie Wiązowna. Każda z tablic jest dwujęzyczna i obok informacji tekstowej zawiera graficzne przedstawienie wybranych działań wojennych. Informują, w której części pozycji znajduje się obserwator, a także wskazują kolejne ciekawe miejsca do odwiedzenia.
Na terenie powiatu otwockiego jest kilkadziesiąt obiektów wchodzących w skład Przedmościa Warszawa. Na uwagę zasługuje wyremontowane stanowisko obserwatora artylerii z 1915 r. na Dąbrowieckiej Górze, w którym mieści się izba muzealna, a także odkopany i wyremontowany schron w Zagórzu. Docelowo Szlak Przedmościa Warszawa ma się składać z kilku tablic umiejscowionych na trasie Warszawskiej Obwodnicy Turystycznej i ścieżki wokół Dąbrowieckiej Góry.
29. Ostrowik – stacja obserwacyjna Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego.
Stacja obserwacyjna funkcjonuje w Ostrowiku od 1952 r. Większą część terenu stacji stanowi las, a wyróżniającym się obiektem jest budynek z widoczną kopułą teleskopu. Jest to 60-cm teleskop Cassegraina, produkcji Carl Zeiss Jena. Obecnie służy on głównie do celów dydaktycznych.
W budynku kopuły funkcjonuje również, reaktywowana w 2016 r., stacja Polskiej Sieci Bolidowej PFN01, która umożliwia całonocne, zautomatyzowane obserwacje meteorów, dostarczające dane niezbędne do analizy aktywności małych ciał.
30. Celestynów – Wojskowy Ośrodek Formacji i Techniki Medycznej. Jednostka centralnie zaopatrującą polską armię w produkty lecznicze, wyroby medyczne i sprzęt służby zdrowia.
Historia Wojskowego Ośrodka Formacji i Techniki Medycznej sięga 1945 r., w którym utworzono Centralną Składnicę Sanitarną. Pierwotnie znajdowała się ona w Warszawie, ale w 1954 r. zaczęto przenosić ją do Celestynowa. CSS w 1958 r. została przeformowana i zmieniła nazwę na Centralny Ośrodek Zaopatrzenia Medycznego i Techniki Sanitarnej. Od 1984 r. funkcjonuje jako Wojskowy Ośrodek Farmacji i Techniki Medycznej, któremu w 2003 r. nadano imię płk dr farm. Karola Czernego.
WOFiTM stanowi jeden z filarów gospodarowania środkami materiałowymi niezbędnymi w zabezpieczeniu medycznym jednostek wojskowych w kraju oraz żołnierzy biorących udział w misjach poza jego granicami. Odpowiada za realizację zadań związanych z planowaniem, zakupem, właściwym przechowywaniem oraz wydawaniem zakupionego asortymentu.
Fotografie Gminy Celestynów
(fot. Fotopia/Przemysław Piątkowski)
