Przewodnik
Gmina Maciejowice
Atrakcje Gminy Maciejowice
1. Maciejowice – neogotycki kościół z XIX w. pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Parafia w Maciejowicach sięga swoją historią średniowiecza, choć jej oficjalne ustanowienie miało miejsce w XVI w. Pierwotnie siedzibą parafii był Kochów, a Maciejowice od 1681 r. Obecny kościół został wybudowany w latach 1819-1821 dzięki staraniom Ignacego Potockiego i Ignacego Zamoyskiego. Za sprawą ks. Józefa Okińskiego świątynia została rozbudowana w 1881 r. Wtedy nabrała neogotyckich cech stylowych dzięki projektowi Leonarda Marconiego. Konsekracji świątyni dokonał bp Czesław Sokołowski w 1938 r.
Świątynia reprezentuje styl neogotycki. We wnętrzu wydzielono trzy nawy przedzielone kolumnami. Uwagę zwraca nietypowy strop, witraż przedstawiający bitwę pod Maciejowicami, a także wizerunek Trójcy Świętej. W kościele znajduje się obraz Najświętszej Matki Bolesnej Nieustającej Pomocy, który namalowano w Rzymie. W 1901 r. hrabina Celina Zamoyska ofiarowała go kościołowi. W kościele można zobaczyć także tablice pośmiertne Stanisława Kostki Zamoyskiego i Róży z Potockich Zamoyskiej z 1890 r.
W pobliżu kościoła stoi klasycystyczna dzwonnica z 1821 r., która swoim stylem przypomina kościół przed przebudową. Na terenie kościelnym stoi pomnik żołnierzy WP, Michała Jurga, Otto Szmyta oraz Osośnickiego, którzy polegli w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r.
2. Rezerwat Przyrody Kopiec Kościuszki i pomnik upamiętniający zranienie i pojmanie Tadeusza Kościuszki
Rezerwat Kopiec Kościuszki powstał w 1989 r. w celu ochrony przyrody oraz miejsca o szczególnej wartości historycznej. Do rzadkich gatunków roślin, które występują na terenie rezerwatu, można zaliczyć: bodziszka żałobnego, kozłka bzowego, turzycę drżączkowatą, złoć żółtą czy bniec czerwony. Ochronie podlegają też fragmenty grądu, łęgu i boru mieszanego.
Na terenie rezerwatu znajduje się kopiec, od którego pochodzi jego nazwa. Został on prawdopodobnie usypany przez mieszkańców Maciejowic i okolicznych miejscowości w celu uczczenia miejsca, w którym Tadeusz Kościuszko został zraniony i wzięty do niewoli. Na kopcu ustawiony jest kamienny postument z drewnianym krzyżem. Na tablicy widnieje napis: „15.X.1817 – 15.X.1917. Krzyż ten wystawiony w setną rocznicę zgonu T. Kościuszki na miejscu, gdzie wielki wódz przelał swą krew za wolność Ojczyzny”. Z tyłu znajduje się druga tablica z napisem: „Na cześć braci poległych za Ojczyznę 10 października 1794”.
3. Maciejowice – pomnik bitwy pod Maciejowicami z 1974 r.
Pomnik powstał przy drodze z Maciejowic do Sobolewa, w miejscu, w którym rozegrała się bitwa pod Maciejowicami w 1794 r. Charakterystycznym elementem pomnika jest kilkanaście wbitych na sztorc kos według projektu Macieja Krysiaka. Obok znajduje się kamień z tablicą, na której widnieje napis: „1794-1974 w hołdzie Tadeuszowi Kościuszce Naczelnikowi narodu i jego żołnierzom”.
4. Maciejowice – rynek miejski z klasycystycznym ratuszem z pocz. XIX w.
Rynek dawnego miasta znajduje się w centralnej części Maciejowic. Prostokątny plac o znacznej powierzchni wybrukowany jest polnymi kamieniami.
W centralnej części rynku znajduje się ratusz wybudowany na początku XIX w. Pełnił funkcję siedziby rady miejskiej do 1875 r., kiedy Maciejowicom odebrano prawa miejskie. W późniejszym okresie przeszedł w ręce prywatne i łączył funkcje mieszkalne z usługowymi. W latach 1974-1982 budynek przeszedł generalny remont, a od 1988 r. mieści się w nim Muzeum im. Tadeusza Kościuszki.
W ścianę ratusza wmontowana jest tablica poświęcona prezydentowi Lechowi Kaczyńskiemu, który w 2009 r. odwiedził Maciejowice.
5. Maciejowice – Muzeum im. Tadeusza Kościuszki
Muzeum powstało w 1988 r. decyzją wojewody siedleckiego i mieści się w dawnym ratuszu miejskim. Jest to jedyne w Polsce muzeum Tadeusza Kościuszki. Główne ekspozycje placówki związane są z postacią Tadeusza Kościuszki oraz bitwą pod Maciejowicami. Wśród eksponatów, które znajdują się w muzeum, można wymienić: fragment łóżka, na którym leżał ranny Tadeusz Kościuszko, militaria z pola bitwy oraz portret Tadeusza Kościuszki namalowany na przełomie XVIII i XIX w. Muzeum prezentuje też znaleziska archeologiczne kultury łużyckiej z pobliskiego Kochowa.
6. Maciejowice – pomnik Tadeusza Kościuszki z 1983 r.
Pomnik znajduje się przed maciejowicką szkołą. Figurę Naczelnika ustawiono na cokole, na którym widnieje napis: „W hołdzie Naczelnikowi Narodu Polskiego Tadeuszowi Kościuszce. Uczniowie, harcerze, nauczyciele, rodzice uczniów w 189 rocznicę insurekcji kościuszkowskiej i 40-lecie LWP. Maciejowice 10 X 1983”.
7. Maciejowice – pomnik upamiętniający bitwę pod Maciejowicami z 1976 r.
Pomnik wykonany według projektu Mieczysława Weltera został odsłonięty w 1976 r. Widnieje na nim wizerunek kos oraz napis: „Tadeuszowi Kościuszce, naczelnikowi narodu polskiego i jego żołnierzom. W rocznicę bitwy pod Maciejowicami społeczeństwo Maciejowic”.
8. Maciejowice – pomnik ku czci powstańców i obrońców ojczyzny z 2014 r.
Pomnik znajduje się w otoczeniu kościoła parafialnego. Został ufundowany przez parafian w 220. rocznicę insurekcji kościuszkowskiej. W centralnej części znajduje się krzyż i orzeł w koronie.
9. Maciejowice – grobowiec rodziny Zamoyskich z 1908 r.
Położony na tyłach maciejowickiego kościoła grobowiec został wykonany z granitu według projektu Ksawerego Makowskiego. Prace wykonawcze nadzorował Kazimierz S. Dutkiewicz. Grobowiec powstał z inicjatywy Andrzeja Przemysława hr. Zamoyskiego. Stał się nowym miejscem pochówku rodziny Zamoyskich, która do tej pory użytkowała kaplicę na cmentarzu parafialnym.
10. Maciejowice – plebania z 1898 r.
Murowany budynek plebanii wpisany jest do rejestru zabytków.
11. Maciejowice – budynek dawnego szpitala z 1796 r.
Budynek został wybudowany w zachodniej części rynku miejskiego w 1796 r. Powstał za sprawą Stanisława Kostki Zamyskiego, który wypełnił tym samym wolę swojej matki Konstancji z Czartoryskich Zamoyskiej. Budynek od początku pełnił funkcję szpitala i przytułku dla osób starszych i ubogich.
12. Podzamcze – zespół pałacowo-parkowy z pocz. XIX w.
W skład zespołu pałacowo-parkowego wchodzą: pałac, oficyna, rządcówka, budynek dawnej szkoły rolniczej, neogotyckie stajnie, baszta oraz park krajobrazowy z kilkusetletnimi drzewami.
13. Podzamcze – klasycystyczny pałac Zamoyskich z 1806 r.
Pałac został wybudowany na zlecenie Stanisława Zamoyskiego według projektu Fryderyka Alberta Lessala. Budynek został częściowo posadowiony na fundamentach dawnego zamku, który został zniszczony w czasie powstania kościuszkowskiego. Obecny kształt pałacu pochodzi z II poł. XIX w., kiedy został on przebudowany według projektu Ksawerego Dionizego Makowskiego.
Pałac jest murowany z cegły, piętrowy, otynkowany, z czterospadowym dachem. W centralnej części budynku znajduje się czterokolumnowy portyk dźwigający balkon.
14. Podzamcze – ruiny neogotyckiej baszty z I poł. XIX w.
Neogotycka baszta zbudowana była z czerwonej cegły na planie koła. Posiadała trzy kondygnacje, które łączyły wewnętrzne spiralne schody.
15. Podzamcze – pomnik upamiętniający ostatni bój Tadeusza Kościuszki
Niewielki pomnik na terenie zespołu parkowo-pałacowego został odsłonięty w 1994 r., w 200. rocznicę bitwy pod Maciejowicami. Na granitowej tablicy widnieje wizerunek Tadeusza Kościuszki oraz inskrypcja.
16. Samogoszcz – neogotycki kościół z 1863 r. pw. św. Jadwigi Śląskiej
Murowana świątynia została wybudowana przez Juliana Ankiewicza według planów Henryka Marconiego na zlecenie Stanisława Zamoyskiego i jego żony, Róży z Potockich. W 1878 r. kościół został konsekrowany przez bp. lubelskiego Walentego Baranowskiego.
Kościół jest jednonawowy, a wyposażenie jego wnętrza pochodzi częściowo z poprzednich świątyń. Cennymi zabytkami są: rokokowa ambona z XVIII w., marmurowa chrzcielnica z XVII w. i kielich z tego samego okresu. W 2017 r. do świątyni sprowadzono relikwie patronki – św. Jadwigi Śląskiej.
Obok świątyni znajduje się dzwonnica nawiązująca do niej stylem. Została wybudowana w tym samym okresie co kościół. W skład kompleksu kościelnego wchodzi też dom zakonny Sióstr Służek NMP Niepokalanej.
17. Samogoszcz – plebania z 1844 r., przebudowana w 1878 r.
Murowana plebania wpisana jest do rejestru zabytków.
